با هر دم و بازدم و تناول هر لقمه و نوشيدن هر جرعه‌اي دو احتمال براي انسان به‌وجود مي‌آيد، اگر هوايي كه تنفس مي‌گردد و جامدات و مايعاتي كه ميل مي‌شود، سالم و عاري از آلودگي‌هاي ويروسي، قارچي، باكتريايي، گازهاي سمي راديكال‌هاي آزاد و عاري از انواع فلزات سنگين باشد، فرموده استاد سخن سعدي تحقق مي‌يابد، يعني هر نفسي كه فرو مي‌رود مُمد حيات و چون برمي‌آيد مفرح ذات مي‌باشد، ولي اگر مهاجمان ميلياردي از نظر ميكروارگانيسم‌ها و ذرات معلق يا انباشتگي منواكسيدكربن، بخارات جيوه، سرب، كادميوم و راديكال‌هاي آزاد مهاجم داشته باشد و ندانسته از طريق هوا و غذا به كشور وجود انسان‌ها راه پيدا نمايند، در وحله اول سيستم ايمني و دفاعي بدن را تضعيف كرده، از كار مي‌اندازند. سپس پادگان‌هاي مختلف بدن را تصرف كرده و سلول‌هاي دفاعي بدن يعني Tسل و دودمان آن كه شامل سلول‌هاي كمكي، سلول‌هاي كشنده و سلول‌هاي آرام‌كننده و همچنين Bسل‌ها و بيگانه‌خواران يا ماكروفاژها از عمل دفاعي بازمي‌دارند يا آنها را به شدت به اشتباه كردن سوق مي‌دهند كه به‌جاي حمله به سلول‌هاي بيگانه به سلول‌هاي خودي حمله كرده و باعث ايجاد بيماري‌هاي خود ايمني و حساسيت‌هاي متعدد و مختلفي مي‌شوند و با عدم توانايي شناخت سلول‌هاي سرطاني به‌جاي آنكه آنها را مثل معمول نيست و نابود سازد، از كنار آنها بدون اعتنا و توجه گذشته و به اين خائنين مجال تقسيم و گسترش مي‌دهند.

چه موادي توان سيستم ايمني را كاهش مي‌دهند؟

۱- مصرف بي‌رويه غذاهاي حاوي كلسترول

آمارها نشان مي‌دهند به علت كند شدن عكس‌‌العمل ماكروفاژها يا بيگانه‌خواران، ميزان بروز و شدت و مدت بيماري در افرادي كه به علت پرخوري و بدخوري به كلسترول بالا دچار گرديده‌اند، بسيار بالاتر از افرادي است كه ميزان كلسترول تام و LDL آنها در سطح قابل قبول و ميزان HDL آنها بالاتر از ۴۵ مي‌باشد.

۲-‌ فلزات سنگين

فلزات سنگين همچون سرب، جيوه و كادميوم مخصوصاً در افراد سيگاري و اطرافيان آنها (كه به ناچار دود برون رانده‌شده از كشيدن سيگار را استنشاق مي‌كنند) باعث كاهش توان سيستم ايمني مي‌گردند. سرب حاصل از سوخت ناقص موتور ماشين‌ها و كارخانه‌ها، موجبات آلودگي هوا و مصرف غذاهاي پرورش‌يافته در اين هواي ‌آلوده و كند شدن پاسخگويي و عكس‌العمل سلول‌هاي ايمني را فراهم مي‌سازد. همچنين جيوه و ساير فلزات سنگين وارده از طريق فاضلاب‌هاي هدايت‌شده كارخانجات به كانال‌هاي آب رودخانه‌ها، بركه‌ها، درياچه‌ها و درياها، ارزشمندترين منبع پروتئين و مفيدترين تامين‌كننده يد، سلنيوم، كلسيم، آهن و ويتامين‌هاي A، D و گروه B را زير سوال برده و به‌علت اثرات زيانبار جيوه بر مغز و اعصاب، توصيه آبزيان را به زنان حامله در دوران بارداري زير سوال برده است.

مواد مغذي دوستدار سلامتي و تقويت‌كننده سيستم ايمني عبارت مي‌باشند از: كلسيم، آهن و اسيدهاي چرب امگا-۳ فاقد جيوه، آنتي‌اكسيدان‌ها و فلزات سلنيوم، روي، ويتامين‌هاي گروه B، E، A، بتا-كاروتن و لسيتين و استيل كولين.

شير، لبنيات، كنجد، بادام، لوبياي سويا، كلم‌سبز، اسفناج و كلم بروكلي از منابع قابل توجه كلسيم تلقي مي‌گردند، به‌خصوص مصرف شير، ماست و دوغ‌هاي پروبيوتيك عمل دفع آلاينده‌هاي زيانبار از طريق مدفوع و ادرار را افزايش داده و با پر كردن ظرفيت فلزات دو ظرفيتي از جذب سرب ممانعت به عمل مي‌آورد.

آهن، به دو صورت هِم و غيرهِم در اختيار بدن فرد قرار گرفته و تامين آهن بدن جهت خونسازي هموگلوبين و ميوگلوبين، تقويت نيروي دفاعي بدن، افزايش قدرت جسمي و ذهني، پيشگيري از ريزش موها ناشي از كم‌خوني و ده‌ها وظيفه ديگر در بدن عهده‌دار مي‌باشد.

منابع گياهي حاوي آهن: كلم قمري، چغندر قرمز، تره‌فرنگي، كلم بروكلي، آنديو، هويج، غلات و حبوبات، ميوه‌هاي مختلف مانند توت فرنگي، تمشك، گوجه، سيب، خرما، آلوي خشك و سيب خشك. از منابع حيواني حاوي آهن نيز مي‌توان به  انواع ماهي‌ها، گوشت گوساله، گاو، گوسفند و اردك اشاره نمود. از منابع خوب آهن غيرهِم نيز مي‌توان تخم مرغ، گردو، جوانه گندم و به‌طور كلي انواع مغزها و آجيل‌آلات را نام برد.

منابع غذايي روي: گوشت‌هاي مختلف (جگر، سينه مرغ، ماهي، گوشت تيره بوقلمون)، بادام زميني، شير كم‌چربي و تخم مرغ.

منابع غذايي منيزيم: بادام زميني، اسفناج، نخودسبز، گوشت گاو و گوساله، انواع ميوه‌ها، سيب زميني و آجيل، نان جو، نان گندم، جوانه گندم، سبوس گندم، عدس، لوبياي سفيد، كلم بروكلي، اسفناج و ساير سبزيجات، گردو، فندق و بادام.

منابع غذايي سلنيوم: انواع پينر، شير، تخم مرغ، گوشت و جگر گوساله و گاو، قلوه، ساردين و ساير انواع ماهي‌ها.

منابع غذايي انواع ويتامين‌ها

ويتامين A: گوشت بوقلمون، سيب زميني شيرين، هويج، اسفناج، طالبي، كلم بروكلي، كلم بروكسل، گوجه‌فرنگي و انبه.

ويتامين E: بادام، تخمه آفتابگردان، ذرت، جوانه گندم، روغن گردو، روغن كنجد و زيتون، روغن هسته انگور، روغن جوانه ذرت، روغن آفتابگردان، روغن جوانه گندم، غلات كامل، انواع مغزهاي گردو، بادام زميني و فندق.

منابع ويتامين C: تمامي ميوه‌هاي تازه مخصوصاً مركبات و انواع توت، انبه، كيوي و انواع سبزي‌هاي تازه.

به‌طور كلي جهت تامين مواد مغذي مفيد براي تقويت عملكرد سيستم ايمني به منظور افزايش توان مبارزه با هر نوع ‌آلودگي هوا، غذا و مايعات استفاده مناسب، متعادل و متنوع از تمام گروه‌هاي هرم غذايي و تنوع بخشيدن به مواد غذايي مصرفي در هر گروه توصيه مي‌شود.

دکتر سید ضیاء الدین مظهری - متخصص تغذیه